لوسمی حاد لنفاوی (Acute lymphoblastic leukaemia) که بهاختصار all هم گفته میشود نوعی سرطان خون است. این سرطان روی گلبولهای سفید اثر میگذارد. روند توسعه آن سریع و تهاجمی است؛ پس نیاز به درمان و رسیدگی فوری دارد. سرطان خون all هم در کودکان رخ میدهد و هم در بزرگسالان. البته این را هم بدانید که این سرطان بهندرت در افراد دیده میشود و رواج زیادی ندارد. موارد شدید نیز بیشتر برای کودکان، نوجوانان و جوانان رخ میدهد. ۸۵ درصد از موارد ابتلا به سرطان خون all در کودکان زیر ۱۵ سال (بین ۰ تا ۵ سال) دیده میشود. آمار ابتلای پسران هم از دختران بیشتر است؛ البته این تفاوت چندان زیاد نیست. این سرطان با انواع دیگر سرطان خون مانند لوسمی مزمن مغز استخوان، لوسمی حاد مغز استخوان و لوسمی مزمن غدد لنفاوی فرق دارد.
تمام سلولهای خونی بدن از مغز استخوان به وجود میآیند. مغز استخوان مادهای اسفنجمانند در داخل استخوانهاست. این بخش از بدن سلولها یا همان یاختههای بنیادی را تولید میکند. یاختهها میتوانند به سه دسته کلی از سلولهای خونی تبدیل شوند:
مغز استخوان معمولا سلولهای بنیادی را تا زمانی که کاملا رشد نکنند به داخل خون نمیفرستد؛ اما زمانی که فردی به سرطان خون all دچار میشود، تعداد زیادی گلبول سفید، قبل از اینکه کاملا رشد کنند، از سوی مغز استخوان آزاد میشوند. به این سلولها بلاست (Blast) میگویند. با زیادشدن تعداد این سلولها، شمار گلبولهای قرمز و پلاکتها کاهش مییابد.
نتیجه چنین چیزی بروز علائم کم خونی مانند خستگی، تنگی نفس و افزایش خطر خونریزی شدید است. سلولهای بلاست نسبت به گلبولهای سفیدِ معمولی توانایی کمتری برای مقابله با ویروسها و باکتریها دارند. در نتیجه، فرد مبتلا به لوسمی حاد لنفاوی نسبت به عفونت حساستر از دیگران است.
سرطان خون all معمولا قبل از شدتگرفتن، بهآرامی و با افزایش تدریجی سلولهای بلاست یا همان گلبولهای سفید ناقص در خون شروع میشود. بیشترِ علائم بیرونی بیماری ناشی از عدم سلامت سلولهای خونی است، مثلا:
در بعضی افراد، سلولهای خونی ناسالم از راه خون وارد سیستم عصبی مرکزی میشوند. در این صورت، علائم بیماری با مغز و سیستم عصبی در ارتباط خواهد بود:
جهشی ژنتیکی در سلولهای بنیادی باعث میشود گلبولهای سفید نابالغ به جریان خون راه یابند. دلیل این جهشهای ژنتیکی هنوز مشخص نیست، اما عواملی وجود دارند که امکان وقوع جهش را افزایش میدهند:
برای تشخیص سرطان all از آزمایشهای مختلفی استفاده میشود:
آزمایش خون میتواند تعداد زیاد گلبولهای سفید و کافینبودن تعداد گلبولهای قرمز و پلاکتها را نشان دهد. با این آزمایش میتوان به وجود سلولهای بلاست هم پِی بُرد. همانطور که پیشتر گفته شد، سلولهای بلاست همان سلولهای خونی نابالغیاند که در مبتلایان به سرطان all در خون یافت میشوند.
در آزمایش مغز استخوان از یک سوزن برای نمونهبرداری از استخوان لگن یا جناغ استفاده میشود. نمونه مذکور را بررسی میکنند تا از وجود سلولهای سرطانی باخبر شوند. پزشکان آزمایشگاه بر اساس اندازه، شکل و ویژگیهای ژنتیکی یا مولکولیِ دیگر، سلولهای خونی را تقسیمبندی میکنند. آنها برخی تغییرات سلولهای سرطانی را هم در نظر میگیرند و به این نتیجه میرسند که سلولهای سرطانی از لنفوسیتهای B شروع شده است یا لنفوسیتهای T. این تحقیقات به پزشکان کمک میکند روند درمانی مناسبی در پیش بگیرند.
استفاده از اشعه ایکس یا سیتیاسکن (Computerized Tomography Scan) از روشهای دیگر تشخیص سرطان خون all است. سونوگرافی نیز میتواند در این راه به کمک بیاید. از این آزمایشها استفاده میکنند تا مشخص شود سرطان به مغز و نخاع یا بخشهای دیگر بدن سرایت یافته یا خیر.
آزمایش مایع مغزی نخاعی برای دریافت نمونه از مایع مغزی موجود در نخاع استفاده میشود. این مایع درون مغز و نخاع وجود دارد. با آزمایش مذکور مشخص میشود سرطان به نخاع راه یافته یا خیر.